Bij het overlijden van een ouder geldt in veel gevallen dat het erfdeel dat de kinderen uit die nalatenschap krijgen (het zogenaamde kindsdeel) pas opeisbaar is als de andere ouder ook overlijdt. In sommige gevallen kan een kindsdeel echter ook worden opgeëist als de langstlevende ouder naar een verzorgingshuis gaat. In deze blog leg ik uit wanneer dit het geval is.
Vooroverleden en langstlevende ouder
Wanneer van twee ouders er één overlijdt, wordt dat de vooroverleden ouder genoemd. De ouder die op dat moment nog leeft wordt de langstlevende ouder genoemd.
Wettelijke verdeling of testament
De vraag hoe moet worden omgegaan met de opengevallen nalatenschap na het vooroverlijden van een ouder, is afhankelijk van de vraag of er al dan niet een testament is.
Is er geen testament dan geldt de wettelijke verdeling zoals deze is neergelegd in boek 4 BW. Dit komt erop neer dat alle bezittingen en schulden van de nalatenschap automatisch naar de langstlevende ouder overgaan. De erfdelen van de kinderen uit deze nalatenschap, de zogenaamde kindsdelen, zijn pas opeisbaar wanneer ook de langstlevende ouder overlijdt.
Als er wel sprake is van een testament, dan dient er gekeken te worden naar wat er in het testament is opgenomen om te bepalen of de kindsdelen opeisbaar zijn. In het testament kan overigens ook de wettelijke verdeling van toepassing zijn verklaard zodat de situatie in feite hetzelfde is als hiervoor beschreven.
Gronden voor opeising kindsdeel bij leven
Bij de wettelijke verdeling krijgt het kind een vordering op zijn/haar langstlevende ouder en kan deze vordering pas worden opgeëist als de langstlevende ouder overlijdt. Het eerder opeisen van het kindsdeel is niet mogelijk.
Van het voorgaande kan in het testament zijn afgeweken doordat er ten aanzien van het kindsdeel een aantal opeisbaarheidsgronden zijn opgenomen. Er kan bijvoorbeeld opgenomen zijn dat het kindsdeel uit de nalatenschap van de vooroverleden ouder opeisbaar is als de voormalig echtelijke woning van de ouders wordt verkocht of wanneer de langstlevende ouder naar een verzorgingshuis of andere verpleeginstelling verhuisd. Er dient per geval naar de inhoud van het testament gekeken te worden om te bepalen of het kindsdeel kan worden opgeëist.
Gescheiden ouders of alleenstaande overleden ouder
Wanneer er sprake is van gescheiden ouders of een alleenstaande ouder die overlijdt ligt de situatie mogelijk anders.
Als er geen testament is, geldt dat de Nederlandse wet als eerste de kinderen van de betreffende ouder en eventuele afstammelingen van de kinderen als erfgenaam aanwijst. Een dergelijk kindsdeel kan in dat geval meteen verkregen worden omdat er geen langstlevende partner is die het vruchtgebruik over de nalatenschap krijgt.
Als er wel sprake is van een testament dient er wederom gekeken te worden naar de inhoud van dit testament om te bepalen wie erfgenaam zijn en of een kindsdeel al dan niet opeisbaar is.
Kindsdeel of schenking?
Het voorgaande staat – mits de langstlevende ouder nog wilsbekwaam is – los van de mogelijkheid om bij leven een schenking aan kinderen of kleinkinderen te doen. Ik verwijs u hiervoor graag naar een andere blog van mij.
Persoonlijk advies
Indien u na het lezen van deze blog behoefte heeft aan overleg en/of persoonlijk advies dan sta ik u graag te woord.